Nhược thị hiện nay không còn quá xa lạ với nhiều người do bệnh ngày càng gia tăng cùng với sự gia tăng của tật khúc xạ như cận thị, loạn thị hay viễn thị hay bệnh lý tại mắt như đục thủy tinh thể bẩm sinh, sụp mí mắt,..Câu hỏi được rất nhiều các bố mẹ đặt ra khi hỏi về phương pháp điều trị nhược thị: “Liệu PHẪU THUẬT có chữa được nhược thị hay không?”. Bài viết chia sẻ thông tin về bệnh nhược thị để giúp chúng ta có câu trả lời cụ thể nhé.
1/ Nhược thị là gì?
Mắt nhược thị (amblyopia) hay còn gọi là “mắt lười” (lazy eye) là tình trạng suy giảm thị lực không thể cải thiện được bằng cách đeo kính gọng hoặc kính áp tròng. Mắt được đánh giá là nhược thị khi thị lực chỉ đạt dưới 7/10 và không thể đạt được 10/10 sau khi đã chỉnh kính tối ưu hoặc có sự chênh lệch thị lực từ hai hàng trở lên giữa hai mắt trong bảng thị lực.
Bộ não phải đồng thời nhận được một hình ảnh rõ ràng, tập trung và sắp xếp phù hợp từ mỗi mắt để hệ thống thị lực được phát triển phù hợp. Sự phát triển này diễn ra chủ yếu trong 3 năm đầu đời nhưng không đầy đủ cho đến khi 8 tuổi. Nhược thị xảy ra khi có can thiệp liên tục với hình ảnh từ một mắt mà không phải là bên còn lại. Vỏ não vùng thị giác ngăn chặn hình ảnh từ mắt bị ảnh hưởng. Nếu sự giảm thị lực kéo dài đủ lâu, mất thị lực có thể là vĩnh viễn.
2/ Nguyên nhân gây nhược thị
Mắt lác có thể gây ra nhược thị bởi vì sự sắp xếp sai của mắt dẫn đến các hình ảnh võng mạc khác nhau được gửi tới vỏ não vùng thị giác. Khi sự sai lệch này xảy ra, não của một đứa trẻ chỉ chú ý đến một mắt mỗi lần, và đầu vào từ mắt khác bị ngăn chặn. Bởi vì các con đường thị giác đã được phát triển đầy đủ ở người lớn, sự xuất hiện của 2 hình ảnh khác nhau sẽ dẫn đến nhìn đôi chứ không phải là ngăn chặn hình ảnh của một bên.
Thị lực 2 bên không đồng đều (mất đồng đều về khúc xạ trong 2 mắt do loạn thị, cận thị, hoặc viễn thị) cũng có thể gây ra nhược thị bởi vì nó dẫn đến sự tập trung khác nhau của hình ảnh võng mạc, với hình ảnh từ mắt với sai số khúc xạ lớn hơn bị kém tập trung hơn.
Sự tắc nghẽn của trục thị giác ở một số điểm giữa bề mặt của mắt và võng mạc (ví dụ: đục thủy tinh thể bẩm sinh hay sụp mí mắt) ảnh hưởng hoặc hoàn toàn ngăn chặn sự hình thành của một hình ảnh võng mạc trong mắt bị ảnh hưởng. Sự tắc nghẽn này có thể gây ra nhược thị.
3/ Chẩn đoán nhược thị
Khi khám các bác sĩ nghi ngờ trẻ bị nhược thị sẽ chỉ định các xét nghiệm chẩn đoán như: Siêu âm nhãn cầu có thể phát hiện được nguyên nhân. Điện võng mạc giúp chẩn đoán nguyên nhân.
Chẩn đoán xác định dựa vào các dấu hiệu giảm thị lực ở một hoặc hai mắt sau khi chỉnh kính thị lực < 20/30 hoặc chênh lệch thị lực hai mắt ≥ 2 hàng.
Trên lâm sàng dựa vào thị lực chia làm 3 mức độ.
– Nhược thị nhẹ khi thị lực từ 20/40 đến 20/30.
– Nhược thị trung bình khi thị lực từ 20/200 đến 20/50.
– Nhược thị nặng khi thị lực dưới 20/200.
Chẩn đoán các nhược thị để phân biệt các bệnh lý gây giảm thị lực như:
– Viêm thị thần kinh: Giảm thị lực một hoặc hai mắt với nhiều mức độ khác nhau, có thể kèm đau trong hốc mắt hoặc đau khi vận nhãn, đĩa thị có thể cương tụ, phù từng phần hoặc toàn bộ, chụp CT scan có thể thấy thị thần kinh to hơn bình thường.
– Mù vỏ não: Mắt mất hoàn toàn cảm giác đối với ánh sáng nhưng không có tổn thương thực thể nào thấy được, mất phản xạ quy tụ – điều tiết, mất phản xạ hướng mắt theo ánh sáng…
4/ Phương pháp điều trị nhược thị hiệu quả
Đầu tiên, Bác sỹ khẳng định với bạn rằng: nhược thị không thể điều trị trực tiếp bằng cách phẫu thuật vì căn nguyên của nó thực chất là nằm trong não chứ không phải mắt. Mổ thực chất nhằm giải quyết nguyên nhân dẫn tới tình trạng này. Vì vậy, nhược thị có mổ được không, phương pháp phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào căn nguyên bệnh là gì. Nếu do lác mắt, đục thủy tinh thể bẩm sinh hay sụp mí mắt, bác sĩ sẽ xem xét phương án mổ phù hợp.
Nhược thị không phải tình trạng cấp cứu, do đó khi khám cho bệnh nhân bác sĩ cần giải thích cho người nhà về tình hình bệnh nhân, dùng thuốc gì và hướng dẫn cách điều trị nhược thị tại nhà hiệu quả. Các phương pháp điều trị tại nhà gồm hạn chế sử dụng mắt lành, kích thích sử dụng mắt nhược thị và các bài tập luyện mắt, thay đổi lối sống sinh hoạt.
4.1. Phương pháp chỉnh quang
Chỉnh toàn bộ tật khúc xạ (nếu có) trong vòng 3 tháng hoặc đến khi thị lực mắt nhược thị không tăng hơn sau 2 chu kỳ khám mắt (1 chu kỳ = khoảng 4 – 8 tuần). Với trẻ mắc nhược thị do tật khúc xạ gây ra, chỉnh kính tối đa là một trong những bước đầu tiên tốt nhất giúp cải thiện chức năng thị giác. Nhược thị thường được điều chỉnh bằng cách khiến cho trẻ sử dụng mắt yếu thường xuyên hơn
4.2 Hạn chế sử dụng mắt lành bằng Phương pháp bịt mắt:
Dùng băng dán trực tiếp che mắt hoặc dán băng che phía trên mắt kính. Ngoài ra có thể sử dụng kính tiếp xúc mờ hoặc đậm.
Thời gian thực hiện phương pháp này phụ thuộc vào mức độ nhược thị: Với nhược thị nặng thì cần bịt hoàn toàn trong ngày hoặc có thể bịt hoàn toàn trừ 1 giờ. Bên cạnh đó cũng có thể bịt mắt trong 1/2 thời gian trẻ thức (trẻ dưới 01 tuổi).
Thời gian theo dõi: Tương ứng với số tuổi, thường là 1 tuần ứng với 1 tuổi. Cụ thể là: Nếu trẻ 1 tuổi theo dõi sau 1 tuần, tiếp đến trẻ 2 tuổi thì theo dõi sau 2 tuần và trẻ 3 tuổi cần theo dõi sau 3 tuần.
Kể cả khi chưa phát hiện bất thường cũng nên kiểm tra bên mắt còn lại để tránh nhược thị đảo ngược.
4.3. Kích thích sử dụng mắt nhược thị
Kích thích mắt nhược thị bằng việc xâu hạt cườm, tập đồ hình, tập trên máy Synoptophore, đọc sách…
4.4. Các phương pháp luyện mắt
Bệnh nhân nhược thị luyện mắt bằng các phương pháp sau:
- Đảo mắt theo chiều kim đồng hồ/ngược chiều kim đồng hồ: Hướng dẫn bệnh nhân che mắt bình thường lại, mắt nhược thị nhìn theo một vật di chuyển theo chiều kim đồng hồ và nhìn ngược trở lại.
- Có thể tập đảo mắt tương tự theo các hướng từ trên xuống, sang phải, sang trái, theo hình ziczac, theo đường chéo, đường xoắn ốc…
- Bài tập với bút: Bệnh nhân cầm bút đưa thẳng trước mặt rồi di chuyển sang phải, trái và mắt phải dõi theo chuyển động của bút liên tục. Khi mắt cảm thấy mỏi hãy dừng lại và massage mắt.
- Chơi các game trên điện thoại, máy tính giúp tăng sự tập trung như trứng khủng long, hứng trứng gà…
- Nhắm chặt mắt mắt trong vài giây, sau đó nhanh chóng mở mắt, lặp lại từ 3-5 lần để giúp mắt thư giãn.
- Massage mắt khi nhắm.
Nhược thị là một bệnh điều trị tại nhà là chủ yếu và việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân rất quan trọng nên việc hướng dẫn bệnh nhân cách điều trị nhược thị tại nhà hiệu quả là phương pháp vô cùng cần thiết, mang ý nghĩa tiên quyết trong điều trị nhược thị.
Website: https://benhvienmat.vn
Hotline: 0984 122 153
Cơ sở 1: Bệnh viện mắt kỹ thuật cao Hà Nội: 51-53-55 Trần Nhân Tông, Nguyễn Du, Hai Bà Trưng, Hà Nội Cơ sở 2: Bệnh viện chuyên khoa mắt HITEC: 55 Hàm Long, Hàng Bài, Hoàn Kiếm, Hà Nội Cơ sở 3: Phòng khám mắt kỹ thuật cao: 480 Thụy Khuê, Phường Bưởi, Tây Hồ, Hà Nội