Phòng ngừa nhược thị

23/12/2024

Kiến thức nhãn khoa

Nhược thị là một trong những tình trạng mất thị lực thường gặp nhất ở trẻ em. Dù không gây đau đớn hay biểu hiện rõ ràng, nhược thị có thể ảnh hưởng lâu dài tới sự phát triển thị giác của trẻ. Vì vậy, việc nhận biết và phòng ngừa nhược thị từ sớm là rất quan trọng.

1. Nhược thị là gì?

Nhược thị được định nghĩa về mặt lâm sàng là việc suy giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt, nhược thị được gây ra bởi sự tương tác bất thường giữa hai mắt trong giai đoạn phát triển thị giác quan trọng, cụ thể là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Học viện Nhãn khoa Hoa Kỳ (AAO) đánh giá nhược thị là sự chênh lệch thị lực từ hai hàng trở lên giữa hai mắt trong bảng thị lực (không chỉ định cụ thể loại bảng thị lực nào) hoặc thị lực kém hơn hoặc bằng 20/30 (tương đương với 6/10) với kính chỉnh tối đa.

2. Nguyên nhân gây nhược thị

Lé/lác: Đây là nguyên nhân có thể gây ra nhược thị bằng cách làm cho vỏ não dập tắt hình ảnh của một mắt (thường là mắt lé) để tránh nhìn hai hình. Ức chế lâu dài tín hiệu từ một mắt sẽ làm yếu các kết nối thần kinh từ mắt đó tới vỏ não gây ra nhược thị.

Tật khúc xạ (đặc biệt là bất đồng khúc xạ): Tật khúc xạ có thể gây ra nhược thị do giảm chất lượng tín hiệu thần kinh đến từ một hoặc cả hai mắt. Đa phần nhược thị gây ra do sự chênh lệch khúc xạ giữa hai mắt, ví dụ: một mắt có độ cận thị hay viễn thị đáng kể, trong khi mắt kia không có. Bất đồng khúc xạ là một yếu tố sinh nhược thị mạnh bởi vì gây nên sự cạnh tranh tín hiệu giữa hai mắt. Mắt có tật khúc xạ nhẹ hơn sẽ nhìn rõ và điều khiển vỏ não nhiều hơn mắt nhìn mờ khiến mắt nhìn mờ trở thành mắt nhược thị.

Ngoài ra, các bất thường khác cản trở thị giác (sụp mi, đục thể thủy tinh bẩm sinh, rung giật nhãn cầu…) ở trẻ nhỏ cũng có thể gây ra nhược thị. Điều trị sớm và kịp thời là cần thiết để cho phép sự phát triển thị giác bình thường ở trẻ em.

3. Triệu chứng nhận biết nhược thị

Nhược thị ở trẻ em rất khó nhận biết vì trẻ đa phần không tự nhận ra được sự khác biệt trong tầm nhìn. Tuy nhiên, bố mẹ có thể chú ý những dấu hiệu dưới đây:

- Trẻ nhìn một vật ở cự ly gần hoặc xa để nhìn rõ.

- Thường nheo mày hoặc che một bên mắt khi nhìn.

- Trẻ dễ váp ngã, khó phân biệt đồ vật.

- Một mắt bị lác (lác trong hoặc ngoài).

- Trẻ có biểu hiện mỗi mắt nhìn mờ.

4. Cách phòng ngừa nhược thị ở trẻ

Kiểm tra mắt định kỳ: Trẻ nên được khám mắt lần đầu khi đến 6 tháng tuổi, tiếp theo là 3 tuổi và trước khi vào lớp 1.

Điều trị sớm: Nếu trẻ mắc tật khúc xạ, hãy cho trẻ đeo kính, quản lý tật khúc xạ đúng cách theo chỉ định của Bác sĩ nhãn khoa

Theo dõi biểu hiện của trẻ: Bố mẹ nên chú ý những thói quen nhìn của trẻ như nheo mày, nghiêng đầu khi nhìn, nháy mắt hoặc hay dụi mắt.

Khích lệ trẻ hoạt động ngoài trời: Cho trẻ tham gia các hoạt động ngày ngoài và giảm thời gian dùng màn hình.

Nhược thị có thể được phát hiện và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm trong những năm đầu đời của trẻ. Việc thường xuyên kiểm tra mắt, để ý những biểu hiện bất thường và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là chìa khóa để giúp trẻ phát triển thị giác toàn diện.